Đái tháo đường, hay còn gọi là tiểu đường, là một bệnh lý mãn tính đặc trưng bởi mức đường (glucose) trong máu cao hơn mức bình thường. Điều này xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả. Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất, giúp điều hòa lượng đường trong máu. Đái tháo đường loại 1: Là tình trạng hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào beta trong tuyến tụy, là những tế bào sản xuất insulin. Bệnh này thường xuất hiện ở trẻ em và người trẻ tuổi, nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất kỳ độ tuổi nào. Người bệnh cần phải tiêm insulin hàng ngày để kiểm soát mức đường trong máu.Đái tháo đường loại 2: Đây là dạng phổ biến nhất của đái tháo đường, chiếm khoảng 90-95% các trường hợp. Bệnh này thường xuất hiện ở người trưởng thành và người cao tuổi, nhưng cũng đang gia tăng ở trẻ em, thanh thiếu niên do tình trạng béo phì gia tăng. Trong đái tháo đường loại 2, cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả hoặc không sản xuất đủ insulin. Đái tháo đường thai kỳ: Là tình trạng đường huyết cao được phát hiện lần đầu tiên trong thời kỳ mang thai. Bệnh này có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và con, và tăng nguy cơ phát triển đái tháo đường loại 2 sau này.
Phương thức điều trị đái tháo đường hiện nay
1. Điều chỉnh lối sống
1.1 Chế độ ăn uống
– Chọn thực phẩm lành mạnh: Ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa và chất béo trans, chẳng hạn như rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, thịt nạc, và cá.
– Kiểm soát khẩu phần ăn: Ăn với khẩu phần vừa phải để tránh tình trạng tăng cân quá mức và giúp kiểm soát lượng đường huyết.
– Ăn nhiều bữa nhỏ: Thay vì ăn 3 bữa lớn, chia nhỏ thành 5-6 bữa nhỏ để duy trì mức đường huyết ổn định.
1 2. Tập thể dục
– Hoạt động thể chất thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Các hoạt động như đi bộ, chạy, bơi, đạp xe đều có lợi.
– Kết hợp các bài tập sức mạnh: Tập luyện cơ bắp ít nhất 2 lần mỗi tuần để tăng cường sức mạnh và duy trì cân nặng.
2. Sử dụng thuốc
2.1 Insulin
Dành cho đái tháo đường loại 1 và một số trường hợp loại 2: Người bệnh cần tiêm insulin hàng ngày để kiểm soát mức đường huyết. Insulin có nhiều dạng khác nhau (ngắn hạn, trung hạn, dài hạn).
2.2 Thuốc uống
Metformin: Giúp giảm sản xuất glucose từ gan và cải thiện độ nhạy insulin. Sulfonylureas: Giúp tuyến tụy sản xuất nhiều insulin hơn. Thiazolidinediones: Giúp tăng độ nhạy insulin. DPP-4 inhibitors: Giúp giảm mức đường huyết nhưng không gây tăng cân. SGLT2 inhibitors: Giúp thải đường qua nước tiểu. GLP-1 receptor agonists: Giúp giảm cân và kiểm soát đường huyết.
2.3 Theo dõi đường huyết
– Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Sử dụng máy đo đường huyết cá nhân để kiểm tra mức đường huyết hàng ngày.
– Theo dõi HbA1c: Xét nghiệm máu này đo mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua. Mục tiêu thường là dưới 7%.
Điều trị đái tháo đường tại nhà
1. Chế độ ăn uống lành mạnh
– Chọn thực phẩm giàu chất xơ: Rau, quả, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại đậu giúp kiểm soát mức đường huyết.
– Hạn chế đường và tinh bột: Tránh thức ăn và đồ uống có nhiều đường và tinh bột tinh chế như bánh mì trắng, mì sợi, và nước ngọt.
– Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày: Giúp duy trì mức đường huyết ổn định và tránh tăng đột ngột.
– Kiểm soát khẩu phần ăn: Sử dụng các dụng cụ đo lường hoặc quy tắc “đĩa ăn” để đảm bảo không ăn quá nhiều.
2. Tập thể dục thường xuyên
– Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: Đi bộ, chạy, bơi lội, hoặc đạp xe.
– Tập luyện cơ bắp: Ít nhất 2 lần mỗi tuần để tăng cường sức mạnh cơ bắp và kiểm soát đường huyết.
3. Theo dõi đường huyết
– Sử dụng máy đo đường huyết cá nhân: Kiểm tra mức đường huyết theo hướng dẫn của bác sĩ để theo dõi tình trạng của bạn.
– Lưu nhật ký đường huyết: Ghi lại kết quả đo đường huyết, thời gian và các yếu tố liên quan (bữa ăn, tập thể dục, thuốc) để phát hiện xu hướng và điều chỉnh kế hoạch điều trị.
4. Dùng thuốc theo chỉ dẫn
– Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian dùng thuốc: Theo đơn thuốc của bác sĩ.
– Theo dõi tác dụng phụ: Báo cáo cho bác sĩ nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào từ thuốc.
5. Quản lý stress
– Thực hành các kỹ thuật thư giãn: Thiền, yoga, hít thở sâu, hoặc nghe nhạc thư giãn.
– Tham gia các hoạt động yêu thích: Giúp giảm căng thẳng và nâng cao tinh thần.
6. Chăm sóc chân
– Kiểm tra chân hàng ngày: Tìm kiếm các vết cắt, vết loét, hoặc bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào.
– Giữ chân sạch sẽ và khô ráo: Rửa chân hàng ngày và lau khô kỹ lưỡng, đặc biệt là giữa các ngón chân.
– Đi giày vừa vặn và thoải mái: Tránh giày chật hoặc không thoải mái để ngăn ngừa tổn thương chân.
7. Kiểm soát cân nặng
– Giảm cân nếu cần thiết: Duy trì cân nặng hợp lý giúp kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng.
– Theo dõi cân nặng thường xuyên: Để đảm bảo bạn đang duy trì hoặc đạt được mục tiêu cân nặng.
8. Tạo kế hoạch kiểm soát bệnh
– Lập kế hoạch ăn uống và tập luyện: Dựa trên lời khuyên của chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ.
– Tham gia các lớp giáo dục về đái tháo đường: Nắm vững kiến thức và kỹ năng để tự quản lý bệnh hiệu quả hơn.
9. Tư vấn và hỗ trợ
– Tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè: Giúp duy trì động lực và tuân thủ kế hoạch điều trị.
– Tham gia nhóm hỗ trợ: Gặp gỡ và chia sẻ kinh nghiệm với những người cùng tình trạng.
Điều trị đái tháo đường tại nhà đòi hỏi sự kiên nhẫn, quyết tâm và sự tuân thủ nghiêm ngặt theo kế hoạch. Hãy luôn trao đổi với bác sĩ và chuyên gia y tế để đảm bảo rằng bạn đang đi đúng hướng và điều chỉnh kịp thời khi cần thiết.
