Ngứa là một cảm giác khó chịu trên da khiến người ta muốn gãi. Cảm giác này có thể xuất hiện ở bất kỳ phần nào của cơ thể và có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngứa có thể là tạm thời hoặc mãn tính, và mức độ ngứa có thể từ nhẹ đến nặng. Việc xác định nguyên nhân gốc rễ của ngứa là quan trọng để điều trị hiệu quả. Nếu ngứa kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, nên tìm kiếm lời khuyên y tế từ bác sĩ.
1. Nguyên nhân gây ngứa
1.1 Phản ứng dị ứng:
– Phấn hoa: Nguyên nhân: Phấn hoa từ cây cỏ, hoa, và cỏ dại có thể bay trong không khí và tiếp xúc với da. Triệu chứng: Gây viêm da dị ứng, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng, với triệu chứng như đỏ da, ngứa, và phát ban.
– Thực phẩm: Nguyên nhân: Một số thực phẩm có thể gây phản ứng dị ứng da khi tiêu thụ hoặc tiếp xúc. Thực phẩm phổ biến: Hải sản: Tôm, cua, cá. Đậu phộng: Là một trong những tác nhân dị ứng mạnh nhất. Sữa: Lactose và protein trong sữa có thể gây dị ứng. Triệu chứng: Nổi mề đay, phát ban, ngứa, và trong trường hợp nặng, có thể gây sốc phản vệ.
– Hóa chất: Nguyên nhân: Tiếp xúc với các hóa chất có trong các sản phẩm hàng ngày. Hóa chất phổ biến: Thuốc nhuộm: Dùng trong quần áo, tóc, và các sản phẩm khác. Chất tẩy rửa: Xà phòng, nước giặt, nước rửa chén. Mỹ phẩm: Kem dưỡng da, phấn trang điểm, nước hoa. Triệu chứng: Đỏ da, ngứa, phát ban, và viêm da dị ứng. Các phản ứng dị ứng này có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Để phòng tránh, cần nhận biết và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, sử dụng sản phẩm dịu nhẹ, và khi cần thiết, sử dụng thuốc kháng histamin hoặc tìm sự hỗ trợ từ bác sĩ.
1.2 Bệnh da liễu
– Eczema (viêm da cơ địa): Nguyên nhân: Là một bệnh mãn tính do cơ địa dị ứng, các yếu tố di truyền và môi trường. Triệu chứng: Da khô, đỏ, và ngứa. Vùng da bị ảnh hưởng có thể trở nên dày và nứt nẻ do gãi. Điều trị: Sử dụng kem dưỡng ẩm, thuốc chống viêm không steroid (corticosteroid), và tránh các yếu tố kích thích.
– Vảy nến: Nguyên nhân: Là một bệnh tự miễn dịch, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào da, gây ra tình trạng da phát triển quá nhanh. Triệu chứng: Các mảng da đỏ, ngứa, có vảy trắng bạc. Thường xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu, và lưng dưới. Điều trị: Sử dụng kem hoặc thuốc bôi corticosteroid, liệu pháp ánh sáng, và các thuốc ức chế miễn dịch.
– Nhiễm trùng da: Nguyên nhân: Do vi khuẩn, nấm, hoặc virus gây ra. Loại nhiễm trùng: Vi khuẩn: Như tụ cầu khuẩn, gây mụn nhọt hoặc chốc lở. Nấm: Như nấm da, gây ngứa và mẩn đỏ, ví dụ như nấm chân, nấm cơ thể. Virus: Như virus herpes simplex, gây mụn nước đau rát. Triệu chứng: Da viêm, đỏ, có mụn nước hoặc mụn mủ, ngứa và đau. Điều trị: Kháng sinh, thuốc chống nấm, hoặc thuốc kháng virus, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Vệ sinh da và giữ vùng da bị nhiễm trùng sạch sẽ cũng rất quan trọng.
Các bệnh da liễu này thường cần được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa da liễu để có phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
1.3 Kích ứng da
– Quần áo: Nguyên nhân: Một số loại vải như len hoặc sợi tổng hợp, hoặc các chất nhuộm và hóa chất xử lý vải có thể gây kích ứng da. Triệu chứng: Đỏ da, ngứa, và phát ban ở vùng da tiếp xúc với quần áo.Giải pháp: Chọn quần áo từ các loại vải tự nhiên như cotton, tránh các chất nhuộm mạnh và giặt quần áo mới trước khi mặc.
– Xà phòng: Nguyên nhân: Các loại xà phòng, chất tẩy rửa, hoặc nước giặt có chứa các hóa chất mạnh có thể gây khô da và kích ứng. Triệu chứng: Da khô, ngứa, có thể có vết nứt hoặc phát ban. Giải pháp: Sử dụng các loại xà phòng và chất tẩy rửa không chứa hương liệu và hóa chất mạnh, chọn sản phẩm dành cho da nhạy cảm, và dưỡng ẩm da thường xuyên.
– Sản phẩm chăm sóc da: Nguyên nhân: Mỹ phẩm, kem dưỡng da, hoặc các sản phẩm chăm sóc da khác có thể chứa các thành phần gây dị ứng hoặc kích ứng da, như hương liệu, chất bảo quản, hoặc hóa chất. Triệu chứng: Đỏ da, ngứa, phát ban, và có thể sưng tấy. Giải pháp: Thử sản phẩm mới trên một vùng da nhỏ trước khi sử dụng trên diện rộng, chọn sản phẩm không chứa hương liệu và dành cho da nhạy cảm, và ngừng sử dụng nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu kích ứng nào.
1.4 Côn trùng cắn
– Muỗi: Nguyên nhân: Muỗi cắn để hút máu, trong quá trình đó, chúng tiêm một lượng nhỏ nước bọt vào da, gây phản ứng dị ứng. Triệu chứng: Vết cắn đỏ, ngứa, sưng tấy. Đôi khi có thể gây nổi mề đay hoặc phát ban xung quanh vết cắn. Giải pháp: Sử dụng kem chống muỗi, mặc quần áo dài khi ở ngoài trời, sử dụng lưới chống muỗi. Để giảm ngứa, có thể sử dụng kem bôi chống ngứa hoặc thuốc kháng histamin.
– Kiến: Nguyên nhân: Một số loài kiến, đặc biệt là kiến lửa, có thể cắn và tiêm nọc độc vào da. Triệu chứng: Vết cắn đỏ, ngứa, và có thể gây đau nhức. Đôi khi có thể hình thành mụn nước hoặc phát ban.Giải pháp: Tránh xa các ổ kiến, sử dụng thuốc chống côn trùng, và xử lý các ổ kiến quanh nhà. Sau khi bị cắn, rửa sạch vết cắn bằng xà phòng và nước, sử dụng kem bôi chống ngứa hoặc thuốc kháng histamin.
Bọ chét: Nguyên nhân: Thường gặp ở những người nuôi thú cưng như chó và mèo. Bọ chét cắn để hút máu và gây kích ứng da. Triệu chứng: Vết cắn nhỏ, đỏ, và ngứa, thường xuất hiện thành cụm ở chân hoặc mắt cá chân. Có thể gây viêm da dị ứng do bọ chét. Giải pháp: Giữ vệ sinh thú cưng và môi trường sống, sử dụng thuốc diệt bọ chét cho thú cưng. Sau khi bị cắn, rửa sạch vết cắn, sử dụng kem bôi chống ngứa hoặc thuốc kháng histamin.
Các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu khó chịu và ngăn ngừa các biến chứng từ vết cắn của côn trùng. Nếu có phản ứng nghiêm trọng hoặc triệu chứng không cải thiện, nên tìm sự hỗ trợ từ bác sĩ.
1.5 Tình trạng sức khỏe
– Bệnh gan: Nguyên nhân: Bệnh gan, như xơ gan, có thể gây tích tụ bilirubin trong máu. Bilirubin là một sản phẩm phụ của sự phân hủy hồng cầu, và khi gan không thể xử lý nó hiệu quả, nó sẽ tích tụ và gây ngứa. Triệu chứng: Ngứa toàn thân, thường nặng hơn vào ban đêm. Da có thể bị vàng (vàng da) do tăng bilirubin. Giải pháp: Điều trị căn bệnh gan cơ bản, sử dụng thuốc giảm ngứa như cholestyramine, và duy trì lối sống lành mạnh để hỗ trợ chức năng gan.
– Bệnh thận: Nguyên nhân: Suy thận mãn tính có thể dẫn đến sự tích tụ các chất thải trong máu, do thận không thể loại bỏ chúng hiệu quả. Điều này gây ra ngứa, thường gọi là “ngứa do ure.”Triệu chứng: Ngứa toàn thân, đặc biệt là vào buổi tối hoặc ban đêm. Da có thể khô và sần sùi.Giải pháp: Điều trị căn bệnh thận cơ bản, sử dụng kem dưỡng ẩm và thuốc chống ngứa, và duy trì liệu pháp lọc máu nếu cần thiết.
– Tiểu đường: Nguyên nhân: Tiểu đường có thể gây ra các vấn đề về tuần hoàn và tổn thương các dây thần kinh, dẫn đến ngứa. Ngoài ra, đường huyết cao cũng có thể gây khô da và nhiễm trùng da, gây ngứa. Triệu chứng: Ngứa cục bộ hoặc toàn thân, thường đi kèm với da khô, nứt nẻ và có thể có các vùng da tối màu (acanthosis nigricans). Giải pháp: Kiểm soát đường huyết qua chế độ ăn uống, thuốc, và tập thể dục. Sử dụng kem dưỡng ẩm và các sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ để giảm khô da và ngứa.
1.6 Tình trạng tâm lý
– Stress: Nguyên nhân: Stress kích hoạt hệ thống thần kinh và giải phóng các hormone như cortisol, có thể làm tăng độ nhạy cảm của da và gây ra phản ứng viêm. Triệu chứng: Da có thể trở nên nhạy cảm hơn, dẫn đến ngứa, phát ban, và nổi mề đay. Các triệu chứng này thường tồi tệ hơn khi mức độ stress tăng cao. Giải pháp: Quản lý stress thông qua các phương pháp như thiền, yoga, tập thể dục, và các kỹ thuật thư giãn. Sử dụng kem dưỡng ẩm và thuốc chống ngứa có thể giúp giảm triệu chứng.
– Lo âu: Nguyên nhân: Lo âu kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh và làm cho da trở nên nhạy cảm, dẫn đến ngứa. Tình trạng này có thể được khuếch đại bởi việc gãi, tạo ra một vòng lặp tăng cường ngứa và lo âu. Triệu chứng: Ngứa cục bộ hoặc toàn thân, có thể kèm theo phát ban hoặc các vết trầy xước do gãi. Tình trạng này thường liên quan đến cảm giác bồn chồn và khó chịu. Giải pháp: Điều trị lo âu qua tư vấn tâm lý, liệu pháp nhận thức hành vi (CBT), và, nếu cần thiết, thuốc chống lo âu. Thực hành các kỹ thuật thư giãn và chăm sóc da để giảm ngứa.
2. Điều trị ngứa tại nhà
– Dưỡng ẩm da: Sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa hương liệu ít nhất hai lần mỗi ngày. Chọn các sản phẩm có chứa thành phần làm dịu da như lô hội, bơ hạt mỡ, hoặc ceramides.
– Tắm bằng nước ấm: Tránh tắm nước nóng, vì nó có thể làm khô da và tăng cảm giác ngứa. Thêm vào nước tắm bột yến mạch hoặc baking soda để làm dịu da.
– Sử dụng thuốc bôi tại chỗ: Kem hydrocortisone không kê đơn có thể giúp giảm viêm và ngứa. Sử dụng kem hoặc lotion chứa calamine để làm dịu da.
– Tránh các chất gây kích ứng: Sử dụng xà phòng và sản phẩm tẩy rửa nhẹ nhàng, không chứa hương liệu và hóa chất mạnh. Mặc quần áo bằng vải tự nhiên như cotton, tránh các loại vải tổng hợp gây kích ứng.
– Giữ cho môi trường mát mẻ và ẩm: Sử dụng máy tạo độ ẩm để giữ cho không khí trong nhà không quá khô. Tránh để da tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc độ ẩm thấp.
– Tránh gãi: Cắt móng tay ngắn để giảm thiểu tổn thương da khi gãi. Sử dụng băng gạc hoặc mặc quần áo bảo vệ để tránh gãi khi ngủ.
– Sử dụng thuốc kháng histamin: Thuốc kháng histamin như diphenhydramine (Benadryl) có thể giúp giảm ngứa, đặc biệt là vào ban đêm. Lưu ý: Một số thuốc kháng histamin có thể gây buồn ngủ, nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và hỏi ý kiến bác sĩ nếu cần.
– Áp dụng các phương pháp thư giãn: Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, hoặc hít thở sâu để giảm stress, một yếu tố có thể làm tăng ngứa.
3. Liên hệ bác sĩ Da liễu để có nhưng tư vấn hiệu quả
3.1 Chuẩn bị trước khi gặp bác sĩ:
– Ghi lại triệu chứng: Ghi lại chi tiết các triệu chứng ngứa, bao gồm thời gian bắt đầu, mức độ nghiêm trọng, tần suất và các yếu tố làm giảm hoặc tăng ngứa. Lịch sử bệnh lý: Liệt kê tất cả các bệnh lý hiện tại và tiền sử bệnh lý của bạn, bao gồm bất kỳ dị ứng nào đã biết. Danh sách thuốc: Ghi lại tất cả các loại thuốc, vitamin, và thực phẩm chức năng bạn đang dùng. Thói quen chăm sóc da: Liệt kê các sản phẩm chăm sóc da và thói quen vệ sinh cá nhân hiện tại của bạn.
3.2 Liên hệ bác sĩ da liễu:
Đặt lịch hẹn: Gọi điện thoại hoặc sử dụng hệ thống đặt hẹn trực tuyến của phòng khám để đặt lịch hẹn với bác sĩ da liễu. Yêu cầu tư vấn từ xa: Nếu không thể đến phòng khám trực tiếp, hỏi xem phòng khám có cung cấp dịch vụ tư vấn từ xa qua điện thoại hoặc video không.
3.3 Trong buổi hẹn:
Mô tả chi tiết: Cung cấp thông tin chi tiết về triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bạn. Hỏi về chẩn đoán: Hỏi bác sĩ về nguyên nhân có thể gây ra ngứa và các phương pháp chẩn đoán cần thiết. Điều trị và dự phòng: Hỏi về các lựa chọn điều trị, bao gồm thuốc bôi, thuốc uống, và các biện pháp chăm sóc da. Cũng nên hỏi về các biện pháp dự phòng để ngăn ngừa ngứa trong tương lai. Theo dõi và tái khám: Hỏi bác sĩ về kế hoạch theo dõi và thời gian tái khám để đánh giá hiệu quả điều trị.
3.4 Sau buổi hẹn:
Thực hiện đúng theo hướng dẫn: Sử dụng thuốc và tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc da theo chỉ định của bác sĩ. Theo dõi triệu chứng: Ghi lại bất kỳ thay đổi nào trong triệu chứng và thông báo cho bác sĩ nếu tình trạng không cải thiện hoặc xấu đi. Tái khám đúng hẹn: Đặt lịch tái khám theo đề nghị của bác sĩ để đảm bảo quá trình điều trị hiệu quả.
Để đặt lịch khám/tư vấn bệnh, quý khách hàng vui lòng liên hệ trực tiếp đến tổng đài 0988639117 hoặc nhận tư vấn online tại đây để được các bác sỹ tư vấn trực tiếp và đội ngũ kỹ thuật viên của Dinh Dưỡng Quốc Gia trực tiếp tại nhà, luôn sẵn lòng phục vụ quý khách
